<em>Ludowe uzasadnienia utrzymywania ugorów / Popular justification of keeping fallows</em> (mapa 163, karta LXXVI)<br /><br />[na podstawie badań PAE z 1954 r.]
kultura materialna ; rolnictwo ; struktura użytków ; ugór ; zabiegi podnoszące żyzność ziemi ; ugorowanie
mapa ukazuje ludowe uzasadnienia utrzymywania ugorów ; zawarto na niej następujące informacje: Stwierdzono następujące uzasadnienia ludowe ugorowania. <strong>A. Konieczność zapewnienia "odpoczynku" ziemi.</strong> a - ugorowanie co najmniej 1/3 areału uprawnego, b - ugorowanie poniżej 1/3 areału, c - jednoczesne stosowanie form a i b. 1 - w celu podniesienia wydajności gleby, 2 - jak wyżej, ale tylko wobec braku nawozu. <strong>B. Potrzeba uzyskania pastwisk.</strong> 3 - wspólnych, 4 - indywidualnych, 5 - wspólnych i indywidualnych, 6 - zasięgi wyspowe: uzasadniają ugory potrzebą pastwisk dla owiec. <strong>C. Niemożność wykorzystania całości posiadanego gruntu ze względu na.</strong> 7 - duży obszar gospodarstwa (brak rąk do pracy), 8 - rozproszenie gruntów oraz trudny dojazd, 9 - duży obszar gospodarstwa oraz rozproszenie gruntów, 10 - nieurodzajną glebę. <strong>D. Inne oznaczenia.</strong> 11 - zgeneralizowane zasięgi występowania ugorów właściwych w końcu XIX w., 12 - zgeneralizowana granica północno-wschodnia zwartych zasięgów ugorowania przeżytkowego w końcu XIX w., 13 - nie stwierdzono występowania ugorowania, 14 - brak materiałów, 15 - znak górny oznacza, że zjawisko występuje we wsi obocznie, 16 - znak dolny oznacza, że zjawisko pojawiło się po II wojnie światowej<br /><br /><strong>Uwagi:</strong><br />Opinie o motywach pozostawiania ugorów zebrane od starszych wiekiem gospodarzy reprezentują ludową wiedzę rolniczą z końca XIX w.
Grocholski, Jerzy ; Trawińska, Maria
Polski atlas etnograficzny. T. III. Red. Józef Gajek. Warszawa 1968, syg. <PAE/AE/4> , <A.35/3>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1968
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0180_01>
ogólnopolski
<em>Nazwy ugorów / Names of fallows</em> (mapa 162, karta LXXV)<br /><br />[na podstawie badań PAE z 1954 r. i innych źródeł]
kultura materialna ; rolnictwo ; struktura użytków ; ugór ; zabiegi podnoszące żyzność ziemi ; ugorowanie ; nazwy gwarowe
mapa ukazuje występowanie różnych nazw ugorów ; zawarto na niej następujące informacje: <strong>A. Nazwy związane z gospodarką żarową oraz z "odpoczywaniem ziemi".</strong> <span style="text-decoration:underline;">Nazwa "ugór"</span>. 1 - "ugór", 2 - "ugór czarny", 3 - "ugór świętojański". <span style="text-decoration:underline;">Nazwy typu "odłóg"</span>. 4 - "odłóg" i pokrewne, 5 - "przyłóg", "załóg". <strong>B. Nazwy związane z użytkowaniem ugoru jako pastwiska.</strong> 6 - "tłok", "tłik", "tłoka", "słok", 7 - "pastwa", "pastwisko", "paśnik". <strong>C. Inne nazwy.</strong> 8 - "par", "popar", "parnina", 9 - "perelich", "wirnycia" i pokrewne, 10 - różne nazwy występujące sporadycznie. <strong>D. Inne oznaczenia.</strong> 11 - zgeneralizowane zasięgi występowania ugorów właściwych w końcu XIX w., 12 - zgeneralizowana granica północno-wschodnia zwartych zasięgów ugorowania przeżytkowego w końcu XIX w., 13 - nie stwierdzono ugorowania, 14 - brak materiałów, 15 - znak górny oznacza, że zjawisko występuje we wsi obocznie, 16 - znak dolny oznacza, że zjawisko pojawiło się po II wojnie światowej
Grocholski, Jerzy ; Trawińska, Maria
Polski atlas etnograficzny. T. III. Red. Józef Gajek. Warszawa 1968, syg. <PAE/AE/4> , <A.35/3>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1968
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0179_01>
ogólnopolski
<em>Ugorowanie w gospodarce indywidualnej / Vanishing and relics of lying fallow in individual husbandries</em> (mapa 161, karta LXXIV)<br /><br />[na podstawie badań PAE z 1954 r.]
kultura materialna ; rolnictwo ; struktura użytków ; ugór ; zabiegi podnoszące żyzność ziemi ; ugorowanie
mapa ukazuje ugorowanie w gospodarce indywidualnej ; zawarto na niej następujące informacje: <strong>A. Ugorowanie w gospodarce indywidualnej.</strong> <span style="text-decoration:underline;">Stan w XIX w.</span> 1a - w dużych i mniejszych gospodarstwach, 1b - w dużych gospodarstwach, 1c - stosowane wyjątkowo - materiał nie określa czasu zaniku, 2 - data obok znaku określa czas zaniku. <span style="text-decoration:underline;">Stan w XX w.</span> 3 - w latach 1900-1945, 4 - po II wojnie światowej, 5 - istniało jeszcze w czasie badań w 1954 r.<strong> B. Inne oznaczenia</strong>. 6 - zgeneralizowana granica północno-zachodnia zwartych zasięgów ugorowania w gospodarce indywidualnej na początku XX w., 7 - nie stwierdzono ugorowania w gospodarce indywidualnej, 8 - brak materiałów, 9 - znak górny oznacza, że zjawisko występuje we wsi obocznie, 10 - znak dolny oznacza, że zjawisko pojawiło się po II wojnie światowej
Grocholski, Jerzy ; Trawińska, Maria
Polski atlas etnograficzny. T. III. Red. Józef Gajek. Warszawa 1968, syg. <PAE/AE/4> , <A.35/3>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1968
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0178_01>
ogólnopolski
<em>Ugorowanie w gospodarce zbiorowej / Vanishing and relics of lying fallow in collective husbandries</em> (mapa 160, karta LXXIII)<br /><br />[na podstawie badań PAE z 1954 r.]
kultura materialna ; rolnictwo ; struktura użytków ; ugór ; zabiegi podnoszące żyzność ziemi ; ugorowanie
mapa ukazuje ugorowanie w gospodarce zbiorowej ; zawarto na niej następujące informacje: <strong>A. Ugorowanie w gospodarce zbiorowej.</strong> <span style="text-decoration:underline;">Stan w XIX w.</span> 1a - ugorowanie zbiorowe - materiał nie określa bliżej czasu zaniku, 1b - ugorowanie zbiorowe i indywidualne - materiał nie określa bliżej czasu zaniku, 2 - przybliżony czas zaniku określa data nad znakiem. <span style="text-decoration:underline;">Stan w XX w.</span> 3ab - w latach 1900-1945, 4 - po II wojnie światowej, 5 - istniało jeszcze w czasie badań w 1954 r. <strong>B. Inne oznaczenia.</strong> 6 - stwierdzono użytkowanie wspólnego pastwiska przy braku tradycji ugorowania zbiorowego, 7 - zgeneralizowana granica południowo-zachodnia zwartych zasięgów ugorowania zbiorowego w XIX i XX w., 8 - zgeneralizowana granica północno-zachodnia zwartych zasięgów ugorowania w gospodarce indywidualnej na początku XX w., 9 - nie stwierdzono ugorowania zbiorowego, 10 - brak materiałów
Grocholski, Jerzy ; Trawińska, Maria
Polski atlas etnograficzny. T. III. Red. Józef Gajek. Warszawa 1968, syg. <PAE/AE/4> , <A.35/3>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1968
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0177_01>
ogólnopolski
<em>Formy ugorowania w II połowie XIX wieku / Forms to lie fallow n the second half of the XIXth century</em> (mapa 159, karta LXXII)<br /><br />[na podstawie badań PAE z 1954 r.]
kultura materialna ; rolnictwo ; struktura użytków ; ugór ; zabiegi podnoszące żyzność ziemi ; ugorowanie
mapa ukazuje formy ugorowania w II połowie XIX wieku ; zawarto na niej następujące informacje: <strong>A. Ugorowanie właściwe.</strong> 1 - raz w ciągu 2 lat około połowy areału uprawnego, w gospodarce dwupolowej, zbiorowej lub indywidualnej (w tym również jednopolówka ugorowa w strefie podgórskiej)*, 2 - raz w ciągu 3 lat, około 1/3 areału w gospodarce trójpolowej zbiorowej, 3 - raz w ciągu trzech lat, około 1/3 areału w gospodarce trójpolowej indywidualnej. <strong>B. Ugorowanie przeżytkowe**.</strong> 4 - poniżej 1/3 areału, regularnie lub w zależności od potrzeby w gospodarstwach indywidualnych, 5 - tzw. "ugór świętojański". <strong>C. Inne oznaczenia.</strong> 6 - zgeneralizowana granica południowo-zachodnia zwartych zasięgów ugorowania zbiorowego w gospodarstwach trójpolowych, 7 - zgeneralizowana granica północno-wschodnia zwartych zasięgów ugorowania przeżytkowego, 8 - nie stwierdzono ugorowania, 9 - brak materiałów, 10 - znak górny oznacza, że dane zjawisko występuje we wsi obocznie <br /><br /><strong>Uwagi:</strong> <br />* W strefie podgórskiej obok systemu dwupolowego lub innych form gospodarki występuje również jednopolówka, czyli roczne ugorowanie w całości raz w ciągu dwóch lat <span style="font-size:10.3999996185303px;">przeważnie </span>odległych poletek (tzw. owsiska). <br />** Ugorowanie przeżytkowe - stosowane głównie w celu uzyskania pastwiska przez rok lub dłużej na około 1/4 areału lub poniżej w gospodarce indywidualnej oraz tzw. "ugór świętojański", stosowany przez około 9 miesięcy w roku, z uprawą roślin paszowych, począwszy od czerwca (24 VI - św. Jana), w gospodarce trójpolowej lub wielopolowej. Na mapie nie uwzględniono formy zastępczej dawnego ugoru, a mianowicie tzw. "ugoru zielonego", czyli zagonów roślin paszowych (przeważnie koniczyny) pozostawionych na rok lub dłużej w celu wypasania bydła.
Grocholski, Jerzy ; Trawińska, Maria
Polski atlas etnograficzny. T. III. Red. Józef Gajek. Warszawa 1968, syg. <PAE/AE/4> , <A.35/3>
Instytut Historii Kultury Materialnej PAN
1968
Gajek, Józef. Kier. nauk.
umowa z twórcą (umowa licencyjna)
Polski Atlas Etnograficzny ; Polish Ethnographic Atlas
image/jpeg
pol
mapa ; atlas
syg. <PAE_MO_0176_01>
ogólnopolski