Swat przewodniczy zaręczynom / A matchmaker runs the engagement ceremony (mapa 22)
[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]
Tytuł
Swat przewodniczy zaręczynom / A matchmaker runs the engagement ceremony (mapa 22)
[na podstawie badań PAE z lat 1970-1982 oraz 2003 r. i innych źródeł]
Temat
Opis
mapa ukazuje zwyczaj przewodniczenia zaręczynom przez swata ; zawarto na niej następujące informacje: 29. Czy we wsi istnieje jeszcze zwyczaj zawierania „zaręczyn" ? a jeśli tak, jak nazywają partnerów (np. narzeczony, narzeczona lub inaczej)? Czy zaręczyny następowały w jakiś czas potem, po zmówinach? 30. Jeśli zwyczaj ten zanikł, określić przybliżony czas zaniku: przed l wojną, po l wojnie, lub po II wojnie? 34. Jaką rolę odgrywają osoby obecne? Jakiego zachowania wymaga obyczaj? Czy wygłaszają jakieś formuły, oracje? Jeśli tak zapisać tekst. Czy w akcie zaręczyn zatwierdzano umowę przez podanie rąk? Kto komu podawał i jaka przy tym była rola swata dziewoslęba? 35. Czy ktoś przewodniczy uczcie zaręczynowej? swat? przyszły starosta? ojciec młodej? lub kto inny. Co należy do jego obowiązków? a) wiąże i rozłącza ręce młodych, b) podaje młodym wianki lub rózgę, c) doprowadza ojców młodych do przybicia rąk jako widomego znaku zawarcia umowy? d) inicjuje przypicie umowy? jaką przy tym wygłasza formułkę ? e) czy w wypadkach późniejszych sporów o posag, wiano, o niedotrzymanie umowy bywał wzywany do sądu jako świadek lub przeprowadzał polubowne rozstrzygnięcie sporów. Swat przewodniczy zaręczynom: 1 – zjawisko istnieje, 2 – brak tradycji, 3 – brak odpowiedzi.
Uwaga:
- mapę opracowano na podstawie badań terenowych przeprowadzonych w latach 70. XX wieku przez Pracownię Polskiego Atlasu Etnograficznego,
- mapa dotyczy stanu zjawiska od połowy XIX wieku do lat 70. XX wieku,
- znak z kropką w środku oznacza, że zjawisko występowało w przeszłości,
-punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych stron Polski),
- czerwoną szrafurą oznaczono udział w zaręczynach we wsiach zamieszkanych przez autochtonów,
-mapa została uzupełniona o punkty dodatkowe (spoza stałej sieci badawczej PAE): punkty oznaczone kolorem szarym zostały zaczerpnięte z literatury XIX-wiecznej (głównie prace O. Kolberga), punkty podkreślone na niebiesko zostały zaczerpnięte z literatury XX-wiecznej (Olesiejuk, 1971).
