„Babka” zrywa mężczyznom wchodzącym do izby po porodzie czapki z głów / Babka pulls off men’s hats and women’s headscarves (mapa 7)
[na podstawie badań PAE z lat 1969-1976]
Tytuł
„Babka” zrywa mężczyznom wchodzącym do izby po porodzie czapki z głów / Babka pulls off men’s hats and women’s headscarves (mapa 7)
[na podstawie badań PAE z lat 1969-1976]
Temat
Opis
mapa ukazuje zwyczaj zrywania przez babkę mężczyznom wchodzącym do izby po porodzie czapki z głów ; zawarto na niej następujące informacje: VI. Położna, „babka", „babiąca", akuszerka. Ich wybór, znaczenie oraz funkcja w ludowych zwyczajach i obrzędach urodzinowych. 21. Zbadać, czy znany jest lub był zwyczaj, że „babka " zrywała czapki z głów mężczyznom wchodzącym po połogu do chałupy; musieli się oni wykupić pieniędzmi. Forma zapłaty? Czy pieniądze te były częścią jej wynagrodzenia? czy też miały inne przeznaczenie? (np. poczęstunek dla gości). Ten bardzo stary zwyczaj wykupu czapek może mieć różne formy, należy więc badać wnikliwie i dokładnie zapisywać, by umożliwić wyjaśnienie sensu tego zwyczaju. Mężczyźni musieli wykupić się: A. Pieniędzmi: 1 – które babka bierze dla siebie (w punkcie 20.19.X babka zrywała także chustki kobietom), 2 – które babka przeznacza dla dziecka, 3 – za które robią poczęstunek. B. Alkoholem: 4 – wódką (rzadko winem, piwem), którą z reguły piją wspólnie (babka, ojciec dziecka, gość, rzadko położnica). C. 5 – zwyczaj zrywania czapki jest znany, lecz nie pamiętają formy wykupu, 6 – brak tradycji, 7 – brak odpowiedzi.
Uwaga:
- mapę opracowano na podstawie badań terenowych prowadzonych w latach 70. XX wieku przez Pracownię Polskiego Atlasu Etnograficznego,
- mapa dotyczy stanu zjawiska w latach 70. XX wieku,
- punkty z pionową kreską oznaczają informacje pochodzące od ludności napływowej (przesiedleńcy z Kresów Wschodnich i osadnicy z różnych rejonów Polski),
-po wnikliwej weryfikacji sygnatur miejscowości w 2016 roku okazało się, że niektóre z nich powinny znajdować się w innych (z reguły pobliskich) polach:
- Krzycko Wielkie - jest "12.24.IV" ma być "12.23.XVI",
- Nowa Wieś - jest "13.19.IX" ma być "12.19.XII)",
- Wrzosy - jest "13.26.XIII" ma być "13.27.I",
- Laskowo - jest "15.15.IV" ma być "16.15.I",
- Bukowice - jest "15.26.XVI" ma być "15.27.IV",
- Pniewo (gm. Chodecz) - jest "22.22.V" ma być "21.22.VIII",
- Młynarska Wola - jest "24.12.IV" ma być "24.11.XIV",
- Murzasichle - jest "24.38.XVI" ma być "25.38.XIII",
- Radzice Duże - jest "26.26.XIV" ma być "26.27.II",
- Mchowo - jest "27.18.IV" ma być "28.18.I)",
- Snopki - jest "30.14.XVI" ma być "31.14.XIII",
- Kalwaria Pacławska - jest "34.37.III" ma być "34.36.XV".
